Ev Hizmetlerinde ve Düşük Vasıflı İşlerde Çalışan Yabancıların Hukuki Durumu

Sorular

• Türkiye’de ev hizmetlerinde çalışan yabancılar yasal mı?
• Çalışma izni olmadan yabancı işçi çalıştırmanın cezası nedir?
• Yabancı bakıcı çalıştırmak için ne yapmam gerekiyor?
• Ev hizmetlerinde çalışan yabancıya SGK yapılmalı mı?
• İzinsiz çalışan yabancılar sınır dışı edilir mi?
• Türkiye’de düşük vasıflı işlerde çalışan yabancılar hangi haklara sahiptir?
• Yabancıların Türkiye’de çalışma izni nasıl alınır?
• Kayıt dışı yabancı işçi çalıştıran işverenin sorumlulukları nelerdir?
• Düzensiz göçmen olarak çalışan yabancıların hakları var mı?
• Yabancı işçiler için Karşıyaka’da avukat desteği nereden alınır?

---

Giriş: Konunun Önemi ve Kapsamı

Türkiye, stratejik coğrafi konumu ve bölgesel dinamikleri nedeniyle göç alan bir ülke olarak, yabancı işgücü açısından önemli bir merkez haline gelmiştir. Özellikle ev hizmetleri, yaşlı ve çocuk bakımı, temizlik işleri gibi bireysel alanlar ile tarım, inşaat ve benzeri düşük vasıflı sektörlerde yabancı uyruklu kişilerin çalışma oranı giderek artmaktadır. Bu durum hem sosyal hem de hukuki düzlemde yeni düzenlemeleri ve dikkatli bir değerlendirmeyi gerektirmektedir.

Çalışma izni olmaksızın bu alanlarda istihdam edilen yabancıların sayısı oldukça fazladır. Bu kişilerin önemli bir kısmı kayıt dışı çalışmakta ve temel işçi haklarından mahrum kalmaktadır. Bu bağlamda, yabancı işçilerin haklarının korunması ve Türkiye'deki mevcut mevzuatın işleyişinin doğru anlaşılması, hem bireylerin hem de işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

Bu makale, ev hizmetlerinde ve düşük vasıflı işlerde çalışan yabancıların Türkiye'deki hukuki durumunu detaylı biçimde ele almakta; Karşıyaka yabancılar hukuku avukatı arayışında olanlar için rehber niteliğinde bilgiler sunmayı amaçlamaktadır.

---

Yabancıların Türkiye’de Çalışma İzinlerine İlişkin Hukuki Çerçeve

Türkiye’de yabancıların çalışma izinlerine ilişkin temel düzenlemeler, 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile yapılmaktadır. Bu yasal düzenlemeler, yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de yasal olarak çalışabilmesi için izlenecek yolları, başvuru şartlarını ve ilgili kurumların görevlerini detaylı şekilde tanımlamaktadır.

Yabancıların Türkiye’de çalışabilmesi için öncelikle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan izin alınması gerekmektedir. Başvuru, hem işveren hem de yabancı tarafından yapılabilmekte olup, işverenin sistem üzerinden başvuru dosyasını oluşturması ve gerekli belgeleri sunması zorunludur. Türkiye'de yasal ikamet izni olan yabancılar, doğrudan Türkiye içinden başvuru yapabilirken; Türkiye dışında olanlar ise konsolosluklar aracılığıyla başvuru yapmaktadır.

Ev hizmetlerinde çalışanlar gibi bireysel iş ilişkilerinde genellikle “ev hizmetleri kapsamında” verilen izinler söz konusudur. Bu izinler, yalnızca belirli bir işveren için geçerli olup, başka bir iş yerinde çalışmak mümkün değildir. Ayrıca, işverenin yabancı işçiyi çalıştırması için SGK yükümlülüklerini de yerine getirmesi gerekmektedir.

Belirli meslek grupları için ise istisnalar söz konusudur. Örneğin öğretmenler, sağlık çalışanları ve bazı teknik uzmanlık gerektiren alanlar için farklı izin süreçleri uygulanmaktadır. Bunun dışında, geçici koruma altındaki yabancıların çalışması özel düzenlemelere tabidir. 2016 yılında yürürlüğe giren Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik, bu grubun çalışma koşullarını düzenlemektedir.

Yabancıların Türkiye’de çalışma izinlerini etkileyen pek çok detay olduğu için, bu süreçlerin hukuki bir destekle yürütülmesi büyük önem taşımaktadır. Bu noktada İzmir yabancılar hukuku avukatı desteği ile, başvuruların hukuka uygun ve eksiksiz şekilde gerçekleştirilmesi mümkündür. Aksi takdirde ret kararları veya yaptırımlarla karşılaşmak kaçınılmazdır.

---

Ev Hizmetlerinde Çalışan Yabancıların Durumu ve Mevzuat

Ev hizmetleri sektörü, Türkiye’de uzun süredir hem yerli hem de yabancı iş gücünün istihdam edildiği bir alandır. Ancak bu alanda çalışan yabancıların büyük kısmı, özellikle Orta Asya, Afrika ve Güneydoğu Asya kökenli kadınlardan oluşmakta ve çoğu zaman kayıt dışı olarak istihdam edilmektedir. Bu durum, hem işveren hem de işçi açısından ciddi hukuki sorunları beraberinde getirmektedir.

Türkiye’de ev hizmetlerinde yabancı çalıştırmak yasal olarak mümkündür; ancak bu, 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun uyarınca çalışma iznine tabidir. Özellikle “ev hizmetleri kapsamında çalışma izni” başvurusu, yabancının bakıma muhtaç bireylerle ilgilenmek üzere çalışacağı durumlar için daha kolaylaştırılmış bir prosedür içermektedir. Bu bağlamda işverenin yaşlı, hasta veya engelli bir bireyin bakım ihtiyacını belgelemesi, başvurunun olumlu sonuçlanmasında etkili olabilmektedir.

Bununla birlikte, ev hizmetlerinde çalışan yabancıların çoğu çalışma izni olmaksızın ve sosyal güvenlik sistemine dahil edilmeden çalıştırılmaktadır. Bu durum, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında hem işveren açısından ciddi idari para cezaları doğurmakta, hem de işçinin sosyal güvenlik haklarından mahrum kalmasına neden olmaktadır.

Ev hizmetlerinde istihdam edilen yabancıların maruz kaldığı hak ihlalleri arasında uzun çalışma saatleri, düşük ücretler, istismar ve iş güvencesinden yoksunluk ön plandadır. Ayrıca bu kişiler, çoğu zaman Türkçe bilmemeleri ve hukuki haklarını öğrenme imkanlarının sınırlı olması nedeniyle yasal yolları kullanamamaktadır.

Bu gibi durumlarda profesyonel bir hukuki destek almak önem arz etmektedir. Ev hizmetlerinde yabancı işçi çalıştırmak isteyen kişilerin ya da bu işlerde çalışan yabancıların, hak kayıplarının önüne geçmek ve yasal yükümlülüklerini doğru biçimde yerine getirebilmek için bir Karşıyaka avukat ile süreci yürütmeleri yerinde olacaktır. Özellikle iş sözleşmesi hazırlanması, SGK bildirimleri ve çalışma izni başvurularında hukuki danışmanlık almak hem işvereni hem işçiyi olası idari ve cezai yaptırımlardan koruyacaktır.

---

Düşük Vasıflı İşlerde Çalışan Yabancıların Hakları ve Karşılaştıkları Sorunlar

Türkiye'de düşük vasıflı iş gücüne duyulan ihtiyaç, özellikle göçmen akını ve bölgesel ekonomik gelişmelerle birlikte artış göstermiştir. İnşaat, tarım, temizlik, tekstil ve küçük ölçekli sanayi gibi sektörlerde yabancı işçiler önemli bir rol üstlenmektedir. Ancak bu işçilerin büyük bir kısmı yasal statüden yoksun şekilde çalışmakta ve ciddi hak ihlalleriyle karşı karşıya kalmaktadır.

Düşük vasıflı işlerde çalışan yabancıların en temel sorunu çalışma izni olmadan istihdam edilmeleridir. Bu durum, işçilerin sosyal güvenlikten, iş güvencesinden ve diğer temel işçi haklarından mahrum kalmasına neden olmaktadır. Özellikle 4857 sayılı İş Kanunu, işçinin haklarını tanımlamakta ve güvence altına almakta; ancak kayıt dışı çalışan bir yabancı için bu haklardan fiilen yararlanmak oldukça güçleşmektedir.

Bir diğer önemli husus ise ücret eşitsizliği ve güvencesiz çalışma koşullarıdır. Aynı işi yapan yerli işçilere kıyasla daha düşük ücretlerle çalıştırılan yabancılar, fazla mesai, yıllık izin, kıdem tazminatı gibi haklardan çoğu zaman haberdar dahi değildir. Bu durum hem ciddi bir sosyal adaletsizlik yaratmakta hem de istihdam piyasasında dengesizliklere yol açmaktadır.

Ayrıca yabancı işçilerin çoğu, iş kazası veya meslek hastalığı durumunda hak arama konusunda bilinçsizdir. Oysa 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Türkiye’de çalışan her işçiyi, uyruk ayrımı yapmaksızın koruma altına almıştır. Ancak uygulamada bu düzenlemelerin büyük ölçüde göz ardı edildiği gözlemlenmektedir.

Bu gibi durumlarda, yabancı işçilerin ve işverenlerin hem haklarını korumaları hem de yükümlülüklerini bilmeleri açısından profesyonel hukuki destek alması gereklidir. Özellikle İzmir avukat arayışında olan yabancı çalışanlar veya işverenler, sürecin yasal çerçevede yürütülmesi ve olası yaptırımlardan korunmak adına uzman desteği almalıdır. Bu tür destekler, tarafların karşılıklı hak ve sorumluluklarını bilinçli şekilde yerine getirmesini sağlar.

---

İzinsiz Çalışma, Yaptırımlar ve Uygulamadaki Sorunlar

Türkiye'de çalışma izni olmaksızın çalışan yabancıların durumu, hem birey hem de kamu düzeni açısından önemli bir hukuki sorundur. Özellikle ev hizmetleri, inşaat ve tarım gibi sektörlerde yoğun olarak çalışan yabancı uyruklu bireylerin büyük bir kısmı, kayıt dışı ve izinsiz şekilde istihdam edilmektedir. Bu durum hem sosyal güvenlik sistemini olumsuz etkilerken hem de ciddi idari ve cezai yaptırımları beraberinde getirmektedir.

4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun’a göre, izinsiz olarak yabancı çalıştıran işverenlere her bir yabancı işçi için ayrı ayrı olmak üzere idari para cezası uygulanmaktadır. 2024 yılı itibarıyla bu ceza, her izinsiz çalışan yabancı için yaklaşık 35.000 TL’ye kadar çıkabilmektedir. Aynı şekilde, izinsiz çalışan yabancının kendisine de ayrıca para cezası verilebilmekte ve sınır dışı edilme süreci başlatılabilmektedir.

Yine 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca, izinsiz çalışan yabancılar hakkında “kamu düzenini tehdit eden faaliyet” kapsamında işlem yapılabilmekte ve bu kişiler hakkında idari gözetim kararı alınarak geri gönderme merkezlerinde tutulmaları mümkün olabilmektedir. Ancak bu işlemler çoğu zaman hukuki denetimden uzak, keyfi biçimlerde uygulanmakta ve ciddi hak ihlallerine neden olabilmektedir.

Uygulamada en büyük sorunlardan biri, izinsiz çalışmanın çoğu zaman tarafların karşılıklı rızasıyla gerçekleşmesi ve denetim mekanizmalarının yetersizliğidir. Bu durum hem işçiyi hem de işvereni riske atmakta, ancak mağduriyet genellikle yabancı işçiler açısından daha ağır sonuçlar doğurmaktadır. Kayıt dışı çalışmaya göz yumulması, uzun vadede hem hukuki belirsizlik yaratmakta hem de sosyal adaletin tesisini zorlaştırmaktadır.

Bu nedenle, gerek işverenlerin gerekse yabancı çalışanların doğru bilgilendirilmesi ve yasal süreçlere uygun hareket etmesi son derece önemlidir. Karşıyaka yabancılar hukuku avukatı gibi uzman kadroya sahip yerlerden alınacak danışmanlık hizmeti, hem hukuki güvenlik hem de sosyal sorumluluk açısından büyük önem taşımaktadır. Yasal süreçlerin ihlali halinde karşılaşılabilecek yaptırımlar düşünüldüğünde, profesyonel hukuki destek kaçınılmaz hale gelmektedir.

---

Uluslararası Hukuk ve İnsan Hakları Perspektifi

Ev hizmetlerinde ve düşük vasıflı işlerde çalışan yabancıların hakları sadece ulusal mevzuatla değil, aynı zamanda uluslararası hukuk kurallarıyla da güvence altına alınmıştır. Türkiye, çok sayıda uluslararası insan hakları sözleşmesine taraf olup, bu sözleşmeler çerçevesinde yabancı işçilerin de temel haklarını koruma yükümlülüğü altındadır.

Bunlar arasında en önemlilerinden biri, Birleşmiş Milletler Uluslararası Göçmen İşçilerin ve Aile Fertlerinin Haklarının Korunmasına Dair Sözleşme’dir. Bu sözleşme, göçmen işçilerin çalışma hakkı, adil ücret, eşit muamele ve ayrımcılıktan korunma gibi temel haklarını düzenlemekte ve taraf devletlere ciddi yükümlülükler getirmektedir. Türkiye, bu sözleşmeye taraf olmasa da benzer ilkeleri içeren birçok belgeye imza atmıştır.

Ayrıca, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Avrupa Sosyal Şartı kapsamında da yabancıların kötü muameleye karşı korunma, adil çalışma koşullarına sahip olma ve sendika hakkı gibi birçok temel insan hakkı güvence altına alınmıştır. Özellikle AİHM kararlarında, yabancı işçilerin hak ihlallerine uğradığı durumlarda devletlerin etkin koruma sağlaması gerektiği açıkça vurgulanmaktadır.

Bununla birlikte, pratikte bu hakların uygulanabilirliği sıklıkla sorgulanmaktadır. Özellikle düzensiz göçmen statüsündeki bireylerin hukuki mekanizmalara erişimi sınırlıdır ve çoğu zaman mağduriyet yaşasalar dahi yargı yoluna başvurmamaktadır. Bu noktada İzmir yabancılar hukuku avukatı gibi profesyonel hizmet sağlayan hukuk ofisleri, bu kişilerin haklarını savunma ve yasal süreçlerde rehberlik etme açısından kritik bir rol üstlenmektedir.

Yabancı işçilerin haklarının korunması yalnızca bir hukuki zorunluluk değil, aynı zamanda bir insan hakları meselesidir. Bu nedenle ulusal uygulamaların uluslararası standartlarla uyum içinde olması gereklidir.

---

Sonuç ve Değerlendirme

Ev hizmetlerinde ve düşük vasıflı işlerde çalışan yabancıların hukuki durumu, Türkiye’nin göç politikası, çalışma hayatı düzenlemeleri ve insan hakları yükümlülükleriyle doğrudan ilişkilidir. Mevzuatta yer alan düzenlemelere rağmen, uygulamada yaşanan aksaklıklar ve denetim eksiklikleri, yabancı işçilerin sıklıkla hak ihlallerine uğramasına neden olmaktadır.

Bu kişilerin büyük bir bölümü kayıt dışı çalışmakta, çalışma iznine sahip olsa bile iş güvencesi, sosyal güvenlik ve temel işçi haklarından yeterince yararlanamamaktadır. Aynı zamanda, izinsiz istihdam işverenler için de ciddi idari yaptırımlar ve hukuki sorumluluklar doğurmaktadır.

Yabancıların çalışma izinleri, sosyal hakları ve korunmaları konusunda daha etkin, şeffaf ve denetlenebilir bir sistemin kurulması gereklidir. Bu süreçte hem işverenlerin hem de yabancı çalışanların profesyonel hukuki destek alması, hukuka aykırı uygulamaların önüne geçilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

Karşıyaka yabancılar hukuku avukatı hem yabancı çalışanlara hem de işverenlere yol gösterici nitelikte hizmet sunarak hukuki süreçlerin güvenli ve etkili biçimde yürütülmesini sağlar.

---